UỐNG CÀ PHÊ CÓ LỢI HAY HẠI SỨC KHỎE -
Trần Đăng Hồng
>
>
KẾT CUỘC: 70 +:uống cà phê tốt lắm
>
UỐNG CÀ PHÊ CÓ LỢI HAY HẠI SỨC KHỎE
Trần-Đăng Hồng, PhD
Theo tạp chí y khoa Journal of Alzheimer’s Disease phát
hành tháng 6/2012 (1) các nhà nghiên cứu ở Đại Học South Florida và Đại
Học Miami cho biết hàng ngày uống 3 tách cà phê có thể ngăn ngừa hay
làm trì hoản phát triển bệnh mất-trí-nhớ (dementia, bệnh Alzheimer), đặc
biệt với người cao niên trên 65 tuổi. Kết quả nghiên cứu cũng cho biết,
ngay cả bệnh nhân cao niên vừa mới có triệu chứng lú lẫn nhẹ (MCI, mild
cognitive impairment), uống cà phê cũng có hiệu quả trì hoản bệnh phát
triển bệnh mất-trí-nhớ. Bệnh nhân có triệu chứng MCI thỉnh thoảng mất ít
trí nhớ trong chốc lát, lúc này chứng bệnh Alzheimer giai đoạn tiên
khởi đã bắt đầu xuất hiện trong nảo bộ. Trung bình, hàng năm khoảng 15%
bệnh nhân có triệu chứng
MCI phát triển thành bệnh mất-trí-nhớ Alzheimer. Trí nhớ một khi đã mất
thì không phục hồi được. Nghiên cứu cho biết lượng caffeine chứa trong
máu của bệnh nhân mất-trí-nhớ thấp dưới 51% so với bệnh nhân có triệu
chứng MCI nhưng chưa phát triển thành mất-trí-nhớ. Không có
bệnh-nhân-mất-trí-nhớ nào có lượng caffeine trong máu cao hơn 1200 ng/ml
(1 ng = 1 phần tỉ của gram = 10-9g) tương ứng với uống vài
ba tách cà phê vài giờ trước khi thử máu. Ngược lại, bệnh nhân có triệu
chứng MCI nhưng chưa phát triển thành bệnh mất-trí-nhớ có lượng caffeine
trong máu cao hơn số lượng này rất nhiều. Các nhà nghiên cứu quả quyết
rằng 100% bệnh nhân có triệu chứng MCI nhưng trong máu có lượng caffeine
cao hơn 1200 ng/ml thì sẽ không phát triển thành
bệnh-mất-trí-nhớ trong vòng 2-4 năm sau (1).
Các nhà nghiên cứu cho rằng lượng
caffeine duy trì cao trong máu là nhờ uống cà phê có caffeine
(caffeinated coffee). Uống cà-phê-không-chứa-caffeine (decaffeinated
coffee) thì không có hiệu quả gì trong việc ngăn ngừa hay làm trì hoản
phát triển bệnh-mất-trí-nhớ.
Bệnh Alzheimer là một tiến trình
theo đó các mảng (plaques) và sợi thần kinh quấn rối (tangles) tích tụ
trong nảo bộ, làm giết chết tế bào thần kinh, hủy diệt các tiếp nối thần
kinh nảo bộ, và cuối cùng đưa đến mất trí nhớ. Về phương diện sinh hóa,
tiến trình thoái hóa nảo bộ đưa đến bệnh Alzheimer là do tích tụ một
protein mang tên beta (β) amyloid. Làm giảm beta amyloid thì ngăn ngừa
được bệnh-mất-trí-nhớ. Bởi vì bệnh thoái hóa hệ thần kinh bắt đầu từ một
hay hai chục năm trước khi triệu chứng suy giảm óc nhận thức được giám
định rõ ràng, các nhà nghiên cứu suy diễn rằng cần phải can thiệp chận
đứng căn bệnh một thời gian lâu dài trước khi triệu chứng xuất hiện.
“Uống cà phê-chứa-caffeine mỗi ngày 2-3
tách là biện pháp tốt nhất để trường kỳ bảo vệ nảo bộ chống
bệnh-mất-trí-nhớ Alzheimer”, đó là kết luận của nhóm nghiên cứu nói trên
(1).
Các nghiên cứu liên hệ giữa việc
uống cà phê và bệnh Alzheimer bắt nguồn từ một nhận xét trong tường
trình y học ở Portugal rằng các bệnh nhân Alzheimer đều có lý lịch y học
là trong vòng 20 năm qua không có uống hay uống ít cà phệ, trong khi
bệnh nhân có triệu chứng nhẹ MCI thì uống nhiều cà phê hàng ngày.
Kể từ 2006, nhóm nhiên cứu ở hai
đại học nói trên thử nghiệm trên chuột thấy rằng caffeine làm giảm đáng
kể (khoảng 50%) lượng beta amyloid protein ở nảo bộ và trong máu của
chuột bị bệnh Alzheimer (2). Nghiên cứu tiếp tục ở chuột trưởng thành
cho biết caffeine ngăn ngừa được hiện tượng Alzheimer ở chuột. Ngoài ra,
một thử nghiệm khác cho thấy caffeine không làm gia tăng trí nhớ của
chuột lành mạnh. Như vậy, caffeine chỉ có lợi ích ngăn ngừa bệnh
Alzheimer phát triển thêm.
Từ kết quả ở chuột, các nhà nghiên
cứu ở cơ quan Aging and Disability Resource Center (ADRC) Florida và
Byrd Alzheimer’s Center của University South Florida, cùng hợp tác với
Bay Pines VA Healthcare System ở Florida; Washington University School
of Medicine, và Saitama Medical University (Nhật) bắt đầu thử nghiệm lên
người để xem caffeine có lợi ích hay không đối với bệnh nhân MCI nhẹ,
và bệnh nhân Alzheimer ở thời kỳ phát triển đầu. Kết quả cho thấy
caffeine làm giảm lượng β-amyloid trong máu ở người cao niên chưa bị
bệnh-mất-trí-nhớ, tương tự như kết quả ở loài chuột, và như vậy ngăn
chận được bệnh Alzheimer phát triển thêm. Tóm lại, uống cà phê với liều
lượng trung bình, khoảng 3 tách mỗi ngày, rất hiệu quả ngăn ngừa
bệnh-mất-trí-nhớ. Tuy
nhiên, những ai có chứng bệnh cao-áp-huyết hay đàn bà mang thai cần
giới hạn lượng caffeine.
Ngoài việc ngăn ngừa hay trì hoản
bệnh Alzheimer phát triển (1, 2, 9), uống cà phê cũng làm giảm nguy cơ
của các bệnh lão-hóa như bệnh Parkinson (1), tai biến mạch máu (đột quị,
stroke) (5), đau tim (6, 7), bệnh tiểu đường loại II (4, 5), ung thư tử
cung (6), và ung thư vú (8).
Uống cà phê ngăn chận được sự phát
triển chứng đường cao trong máu và gia tăng hiệu lực của insulin. Ngoài
ra, cà phê làm biến đổi chất mở trong gan và adipocytokines có liên quan
đến giảm cơ nguy bệnh tiểu đường (4).
Theo báo cáo trên tạp chí New England Journal of Medicine ngày
17/5/2012 (5), các nhà nghiên cứu ở Division of Cancer Epidemiology and
Genetics (thuộc National Cancer Institute) tường trình khảo sát trường
hợp 400.000 đàn ông và đàn bà ở lứa tuổi 50-71 tình nguyện tham gia
nghiên cứu, được theo dỏi từ 1995-1996 cho tới ngày họ chết, và nghiên
cứu kéo dài 13 năm, chấm dứt vào 31/12/2008. Kết quả cho thấy có sự liên
quan giữa việc uống cà phê và giảm nguy cơ chết vì bệnh như đau tim,
phổi, sưng phổi (pneumonia), tai biến đột quị (stroke), tiểu đường,
nhiểm độc. So với người không uống cà phê, những ai uống hàng ngày 3
tách cà phê hay nhiều hơn có xác xuất 10% ít hơn về nguy cơ chết sớm do
bệnh. Uống cà phê không có liên quan đến tử
vong do ung thư ở phái nữ, nhưng ở phái nam uống nhiều cà phê có chút
ít rủi ro chết vì ung thư (5). Nghiên cứu cũng cho biết là rất khó xác
định chất gì trong cà phê có khả năng làm giảm nguy cơ chết, vì cà phê
chứa trên 1000 chất, trong lúc các nghiên cứu chỉ tập trung ở caffeine
là chánh (5)
Các nhà khoa học Hòa Lan (6) cũng
làm thăm dò và theo dỏi 37.514 người tham gia trong suốt 13 năm. Kết quả
cho thấy ai uống trên 6 tách trà mỗi ngày có xác xuất giảm 36% nguy cơ
chết vì đau tim, còn ai uống từ 3 tách đến 6 tách trà mỗi ngày có xác
xuất giảm 45% nguy cơ chết vì đau tim, so với người chỉ uống 1 tách trà
mỗi ngày. Còn với cà phê, ai uống từ 2 đến 4 tách cà phê mỗi ngày có xác
xuất giảm 20% nguy cơ chết vì bệnh tim, so với người uống dưới 2 tách,
hay trên 4 tách cà phê mỗi ngày. Nghiên cứu cho thấy uống trà hay cà phê
không có ảnh hưởng đến tai biến đột quị (6).
Nhóm nghiên cứu của Đại học Havard
(7) thăm dò và theo dỏi 67.470 phái nữ trong 26 năm, và phát hiện theo
dỏi chi tiết 672 bệnh nhân bị ưng thư tử cung (endometrial cancer). Kết
quả nghiên cứu cho biết quí bà uồng trên 4 tách cà phê mỗi ngày có xác
xuất giảm 25% nguy cơ bệnh ung thư tử cung, uống từ 2 đến 4 tách thì xác
xuất giảm nguy cơ ung thư tử cung 7% (7). Nghiên cứu cũng cho biết là
không có khác biệt mấy giữa uống cà phê có caffeine (xác xuất giảm 25%)
và cà phê không có caffeine (decaffeinated coffee) (xác xuất giảm 22%).
Nghiên cứu tại Umeå University Thụy
Điển (8) với 64.603 người tham gia so sánh phương thước uống cà phê
giữa cà phê đun sôi (boiled coffee) và cà phê phin (filtered coffee). Cà
phê đun sôi chứa 80 lần acid béo nhiều hơn cà phê phin. Kết quả cho
biết không có liên quan giữa uống cà phê với các chứng ung thư tổng
quát, ung thư tiền liệt tuyến (prostate), ung thư ruột (colorectal
cancer), và nhiều loại ung thư hiếm khác.
Với quý bà uống cà phê đun sôi hơn 4
tách/ngày thì ít có nguy cơ ung thư vú. Với đàn bà dưới 49 tuổi, uống
cà phê phin có nguy cơ ung thư vú sớm, nhưng với quí bà trên 55 tuổi thì
giảm nguy cơ này. Uống cà phê đun sôi có nguy cơ làm gia tăng ung thư
lá lách và ung thư phổi ở đàn ông, nhưng uống cà phê phin lọc thì không
sao (8).
Cà phê là nguồn chống-oxit-hóa mảnh
liệt (3, 8), nên giúp ngăn ngừa được bệnh Alzheimer và nhiều bệnh khác
(3 ). Cần biết thêm là một tách cà phê hòa tan (instant coffee) chứa
khoảng 100 mg caffeine, cà phê phin khoảng 140 mg, còn một tách trà
khoảng 75 mg caffeine.
Ngoài các lợi ích của việc uống cà
phê hàng ngày nói trên, cà phê làm gia tăng huyết áp. Có người uống cà
phê chỉ làm gia tăng huyết áp trong chốc lát, nhưng người cảm nhiểm uống
cà phê làm gia tăng huyết áp mản tính. Lý do là caffeine ảnh hưởng nhịp
tim và hệ thần kinh, làm mạch máu không trương giản qua ảnh hưởng làm
hormone không hoạt động. Một nguyên nhân khác là caffeine kích thích
tuyến nang thượng thận phóng thích nhiều adrenaline làm huyết áp gia
tăng. Người cao niên trên 70 tuổi, hay người mập phì uống cà phê thường
xuyên gây cao huyết áp mản tính. Trong trường hợp này, các nhà nghiên
cứu khuyến cáo nên uống ít cà phê hơn, khoảng 200 mg caffeine/ngày, tức
khoảng 2 tách cà phê hòa tan mỗi ngày, và tránh uống cà phê trước
khi hoạt động thể xác, như thể thao, cử tạ hay công việc nặng (10). Đàn
bà đang thai nghén cũng khuyến cáo là hạn chế uống cà phê, tối đa 2
tách mỗi ngày mà thôi. Những ai dùng trị liệu thuốc hạ huyết áp hàng
ngày, nên hỏi bác sỉ có nên uống cà phê hay không. Tập thể dục nhẹ và
hoạt động trí óc cùng với việc uống cà phê hàng ngày là biện pháp tốt
nhất để tránh bệnh-mất-trí-nhớ Alzheimer.
Người uống cà phê thường có thói
quen hút thuốc đi kèm. Lợi ích của uống cà phê hoàn toàn bị mất đi,
trong khi di hại của hút thuốc lấn áp (6, 7).
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- C. Cao et al. (2012). High Blood Caffeine Levels in MCI Linked to Lack of Progression to Dementia. Journal of Alzheimer’s Disease,30, 559-572.
- http://www.sciencedaily.com/releases/2009/07/090705215237.htm
- J. R. León-Carmona & A Galano (2011). Is Caffeine a Good Scavenger of Oxygenated Free Radicals? The Journal of Physical Chemistry B, 115: 4538–4546.
- Yamauchi et al. (2010). Coffee and Caffeine Ameliorate Hyperglycemia, Fatty Liver, and Inflammatory Adipocytokine Expression in Spontaneously Diabetic KK-Ay Mice. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58: 5597–5603.
- N. D. Freedman et al. (2012). Association of Coffee Drinking with Total and Cause-Specific Mortality. New England Journal of Medicine, 366: 1891-1904.
- J. M. Koning Gans et al. (2010). Tea and Coffee Consumption and Cardiovascular Morbidity and Mortality. Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology: Journal of the American Heart Association, 30: 1665-1671
- Y.Je et al. (2011). A Prospective Cohort Study of Coffee Consumption and Risk of Endometrial Cancer over a 26-Year Follow-Up. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, 20: 2487
- L. M. Nilsson et al. (2010). Consumption of filtered and boiled coffee and the risk of incident cancer: a prospective cohort study.Cancer Causes & Control, 10: 1533-1544.
- C. Cao et al. (2011). Caffeine Synergizes with Another Coffee Component to Increase Plasma GCSF: Linkage to Cognitive Benefits in Alzheimer’s Mice. Journal of Alzheimer’s Disease, 25: June 28, 2011.
- http://www.mayoclinic.com/health/blood-pressure/AN00792
Reading, 6/2012
